Kłucie w sercu jest objawem, który może oznaczać zarówno błahą przyczynę, jak i stan wymagający natychmiastowej pomocy medycznej. Najważniejsze jest szybkie rozpoznanie, czy dolegliwości mają związek z sercem lub innymi narządami. Kłucie w sercu może pojawić się zarówno podczas wysiłku, jak i w spoczynku, często towarzyszy mu uczucie ucisku, duszność lub promieniowanie bólu na inne części ciała. Reakcja na ten objaw powinna być uzależniona od jego charakteru, lokalizacji, nasilenia oraz objawów towarzyszących.
Charakterystyka kłucia w sercu
Kłucie w sercu oznacza subiektywne, często ostre doznanie bólowe zlokalizowane w obrębie klatki piersiowej. Objaw ten nie zawsze jest związany z chorobami serca, choć ten lęk jest powszechny. Ból może obejmować zarówno okolice serca, jak i promieniować do ramienia, szyi czy pleców. Charakter dolegliwości może być różny, od krótkiego ukłucia do przewlekłego, nasilającego się przy określonych ruchach.
Lokalizacja i promieniowanie bólu
Kłucie w sercu najczęściej odczuwane jest po lewej stronie klatki piersiowej, ale może również obejmować jej środek lub prawą stronę. Ból bywa punktowy, ale może rozszerzać się na szyję, szczękę lub ramię. W przypadku zawału serca ból promieniuje zwykle do lewego barku, szyi lub pleców. Neuralgia międzyżebrowa powoduje ból wzdłuż żeber, czasem z towarzyszącym drętwieniem.
Charakter bólu w klatce piersiowej
Ból w klatce piersiowej może być kłujący, tępy, gniotący, piekący lub uciskowy. Kłucie charakteryzuje się często jako ostry, krótki i dobrze zlokalizowany. Ucisk, pieczenie lub gniecenie to cechy bólu wieńcowego. Charakter bólu oraz jego czas trwania i związane z nim objawy pozwalają lekarzowi zawęzić przyczynę dolegliwości.
Przyczyny kłucia w sercu
Kłucie w sercu może mieć podłoże sercowe, ale także pochodzić z układów oddechowego, pokarmowego, kostno-mięśniowego czy psychogennego. Dokładne rozpoznanie przyczyny wymaga analizy dodatkowych objawów, wywiadu oraz badań diagnostycznych.
Dusznica bolesna i choroba wieńcowa
Choroba wieńcowa wywołuje niedokrwienie mięśnia sercowego, manifestujące się dusznicą bolesną. Dusznica objawia się uciskiem lub kłuciem za mostkiem podczas wysiłku, lękiem, promieniowaniem bólu do barku lub szyi. Dolegliwości ustępują po odpoczynku lub zastosowaniu nitrogliceryny.
Zawał serca
Zawał serca to nagłe zablokowanie przepływu krwi przez tętnicę wieńcową. Powoduje silny ból trwający powyżej 20 minut, promieniujący do gardła, ramion lub brzucha. Typowe są duszność, lęk, zimne poty, osłabienie, nudności, nierówny puls. Zawał wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego
Zapalenie osierdzia to stan zapalny błony otaczającej serce. Objawia się nagłym, kłującym bólem nasilającym się podczas wdechu lub leżenia, łagodzonym w pozycji siedzącej i pochyleniu się do przodu. Zapalenie mięśnia sercowego wywołuje ból w klatce piersiowej, osłabienie, duszność i zaburzenia rytmu.
Rozwarstwienie aorty i wady zastawkowe
Nagłe rozwarstwienie aorty powoduje gwałtowny, rwący ból w klatce piersiowej lub plecach, często zagrażający życiu. Wady zastawkowe, jak wypadanie zastawki mitralnej czy zwężenie aorty, przejawiają się kłuciem, dusznością, omdleniami lub obrzękami. Objawy zależne są od rodzaju i stopnia wady.
Choroby układu oddechowego
Zapalenie opłucnej objawia się ostrym kłuciem przy wdechu i wydechu, nasilonym przy ruchach tułowia. Odma opłucnowa prowadzi do nagłej duszności i bólu. Zatorowość płucna wywołuje ostry ból opłucnowy, duszność, tachykardię, nagły lęk. Infekcje, np. zapalenie płuc, mogą również dawać ból kłujący.
Choroby układu pokarmowego
Refluks żołądkowo-przełykowy powoduje pieczenie i kłucie za mostkiem, szczególnie w pozycji leżącej i po obfitym posiłku. Zapalenie przełyku wywołuje ból i pieczenie za mostkiem. Skurcze przełyku czy kamica żółciowa mogą imitować kłucie w sercu.
Schorzenia mięśniowo-szkieletowe i neuralgia międzyżebrowa
Przeciążenie mięśni, uszkodzenie chrząstek żebrowych, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa czy zespół mięśniowo-powięziowy prowadzą do bólu nasilającego się przy ruchach lub oddychaniu. Neuralgia międzyżebrowa objawia się ostrym, kłującym bólem wzdłuż żeber, czasem z drętwieniem.
Czynniki psychogenne i nerwica serca
Stres, silne emocje i zaburzenia lękowe mogą prowadzić do kłucia w sercu, kołatania czy uczucia duszności. Nerwica serca objawia się zmiennym, często przerywanym kłuciem, lękiem i potliwością. Kłucie może nasilać się w sytuacjach stresowych.
Używki i zaburzenia elektrolitowe
Spożycie alkoholu, palenie papierosów, używanie substancji psychoaktywnych oraz odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe prowadzą do kłucia w sercu, kołatania, a nawet arytmii. Niedobory potasu czy magnezu są częstą przyczyną dolegliwości u młodych osób.
Specyficzne postaci kłucia w sercu
Rodzaj kłucia, jego czas trwania oraz okoliczności wystąpienia wskazują na możliwą przyczynę i ułatwiają diagnostykę.
Kłucie przy głębokim wdechu
Kłucie nasilające się przy głębokim wdechu rzadko ma związek z chorobami serca. Najczęściej wynika z napięcia mięśni, stanów zapalnych opłucnej, uszkodzenia chrząstek żeber lub ucisku na nerwy międzyżebrowe. Zespół mięśniowo-powięziowy powoduje ból przy każdym głębokim oddechu.
Kłucie po wysiłku i u nastolatków
Po wysiłku kłucie powstaje z przeciążenia mięśni lub złej postawy i rzadko wynika z choroby serca. U nastolatków dolegliwości najczęściej są efektem zmian hormonalnych, stresu, nadmiernej aktywności lub używek. W większości przypadków mają łagodny przebieg i ustępują samoistnie.
Diagnostyka kłucia w sercu
Diagnostyka opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz szeregu badań laboratoryjnych oraz obrazowych. Dobór badań zależy od podejrzenia konkretnej przyczyny.
Badania kardiologiczne (EKG, Holter EKG, echokardiografia)
Elektrokardiografia (EKG) rejestruje aktywność elektryczną serca i wykrywa zaburzenia rytmu oraz zmiany niedokrwienne. Holter EKG monitoruje pracę serca przez 24 godziny, wykrywając napadowe arytmie. Echokardiografia ocenia budowę i funkcję serca, wykrywa wady zastawkowe, niewydolność i zmiany po zawale.
Badania obrazowe i endoskopowe (RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa, gastroskopia, pH-metria)
RTG klatki piersiowej pozwala ocenić płuca, opłucną oraz struktury kostne. Tomografia komputerowa wykrywa rozwarstwienie aorty, zatorowość płucną i nowotwory. Gastroskopia identyfikuje zmiany zapalne i wrzodowe przełyku lub żołądka. pH-metria całodobowa ocenia nasilenie refluksu żołądkowo-przełykowego.
Badania laboratoryjne i dodatkowe
Badania krwi obejmują oznaczenie troponin (z zawałem serca), wskaźników zapalenia (CRP, OB), elektrolitów (potas, magnez, sód), gazometrii oraz parametrów funkcji wątroby i nerek. Wskazana jest również ocena profilu lipidowego i poziomu glukozy. Dodatkowe testy (np. testy wysiłkowe) wykonuje się w przypadku podejrzenia choroby wieńcowej.
Postępowanie i leczenie kłucia w sercu
Sposób leczenia zależy od rozpoznanej przyczyny, nasilenia objawów i ryzyka powikłań. Najważniejsze jest szybkie rozpoznanie stanów zagrażających życiu.
Pierwsza pomoc i łagodzenie objawów
W przypadku nagłego, silnego bólu w klatce piersiowej należy natychmiast przerwać wszelkie czynności, odpocząć, spróbować głęboko oddychać, monitorować swoje objawy. Jeśli pojawia się duszność, drętwienie kończyn, zaburzenia świadomości, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe. W przypadku dotychczas rozpoznanej choroby wieńcowej wskazane jest zastosowanie nitrogliceryny podjęzykowo.
Farmakoterapia w kłuciu w sercu
Leki dobiera się w zależności od etiologii. W chorobie wieńcowej stosuje się nitroglicerynę, beta-blokery, blokery kanału wapniowego, statyny i leki przeciwzakrzepowe. Refluks leczony jest inhibitorami pompy protonowej. Zapalenie opłucnej i mięśniowo-szkieletowe bóle łagodzą niesteroidowe leki przeciwzapalne. Nerwicę serca leczy się środkami uspokajającymi oraz lekami przeciwlękowymi.
Leczenie wspomagające (rehabilitacja, fizjoterapia, psychoterapia)
Rehabilitacja kardiologiczna poprawia wydolność serca po przebytych chorobach. Fizjoterapia redukuje napięcie i ból mięśniowo-szkieletowy, poprawia postawę i zapobiega przeciążeniom. Psychoterapia, zwłaszcza poznawczo-behawioralna, pozwala kontrolować objawy nerwicy serca i poprawić jakość życia.
Kiedy szukać pomocy medycznej
Ocenę kłucia w sercu zawsze należy rozważyć przez pryzmat objawów towarzyszących i nasilenia. W niektórych przypadkach szybka pomoc ratuje życie.
Objawy alarmowe towarzyszące kłuciu w sercu
Do objawów alarmowych należy: nagły, silny ból w klatce piersiowej trwający ponad 15 minut, promieniowanie bólu do ramienia, szyi, żuchwy, duszność, kołatanie serca, osłabienie, zawroty głowy, nudności, zimne poty, utrata przytomności. Wystąpienie tych objawów wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia.
Wskazania do konsultacji kardiologicznej lub wezwania pogotowia
Konsultacji kardiologicznej wymagają nawracające kłucia, bóle połączone z zaburzeniami rytmu serca, dusznością, utratą przytomności lub podejrzeniem wad serca. Pogotowie należy wezwać, jeśli ból nie ustępuje mimo odpoczynku, jest coraz silniejszy, towarzyszą mu niepokojące objawy lub pojawia się po raz pierwszy u osoby z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Nie ignoruj objawu kłucia w sercu. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli odczuwasz niepokój lub objawy nasilają się lub są nietypowe. Wczesna diagnostyka i leczenie zwiększają szansę na szybki powrót do zdrowia i bezpieczeństwo Twojego serca.
