Angina ropna to bakteryjne ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, które najczęściej rozwija się gwałtownie, powodując silny ból gardła, wysoką gorączkę oraz ropne naloty na migdałkach, bez towarzyszącego kaszlu i kataru. Za jej wystąpienie odpowiada zwykle paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A. Potwierdzenie diagnozy i wdrożenie antybiotykoterapii jest kluczowe dla szybkiego złagodzenia objawów, skrócenia okresu zakaźności oraz zapobiegania groźnym powikłaniom.
Co to jest angina ropna?
Angina ropna definiowana jest jako ostre bakteryjne zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, które charakteryzuje się szybkim początkiem objawów i ropnym wysiękiem na migdałkach.
Definicja i czynniki etiologiczne
Głównym czynnikiem etiologicznym anginy ropnej jest paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes). Drobnoustroje przenoszą się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z zakażoną osobą. Zakażenie skutkuje intensywną reakcją zapalną błony śluzowej gardła oraz migdałków podniebiennych.
Sezonowość i grupa wiekowa
Najwięcej zachorowań odnotowuje się od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Angina ropna dotyczy głównie dzieci w wieku 5-15 lat. U dorosłych pojawia się rzadziej, a objawy mogą być mniej nasilone.
Objawy anginy ropnej
Objawy anginy ropnej rozwijają się nagle i mają duże nasilenie. Typowo nie występuje katar ani kaszel.
Nagły początek i silny ból gardła
Choroba zaczyna się gwałtownie—ból gardła pojawia się nagle, jest silny, utrudnia połykanie, mówienie czy jedzenie. Dolegliwości bólowe są intensywniejsze niż w wirusowych infekcjach gardła.
Gorączka i objawy towarzyszące
Wysoka gorączka (często powyżej 38°C, czasem nawet do 40°C) dominuje w przebiegu anginy ropnej. Dodatkowo wystąpić może ból głowy, złe samopoczucie, osłabienie, brak apetytu. U dzieci objawy obejmują ból brzucha, nudności i wymioty.
Ropne naloty na migdałkach i zaczerwienienie gardła
Błona śluzowa gardła jest intensywnie czerwona i obrzęknięta. Migdałki powiększają się, są pokryte białym lub żółtawym nalotem. Węzły chłonne szyjne powiększają się i stają się tkliwe.
Brak kaszlu i kataru
Brak wydzieliny z nosa (kataru) i kaszlu jest ważnym elementem różnicującym anginę ropną od wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych.
Diagnostyka anginy ropnej
Prawidłowa diagnostyka pozwala na różnicowanie anginy ropnej z innymi schorzeniami gardła i wdrożenie ukierunkowanego leczenia.
Skala Centora w modyfikacji McIsaaca
Skala Centora/McIsaaca to narzędzie kliniczne oceniające prawdopodobieństwo infekcji paciorkowcowej na podstawie gorączki, braku kaszlu, powiększenia węzłów chłonnych, nalotu na migdałkach i wieku pacjenta. Łączna punktacja wskazuje na ryzyko zakażenia i kieruje postępowaniem diagnostycznym.
Szybki test antygenu paciorkowca grupy A
Test przesiewowy (Strep-test) wykrywa obecność antygenu paciorkowca grupy A w wymazie z gardła. Wynik dostępny jest w kilka minut i pozwala na szybkie rozpoznanie oraz rozpoczęcie antybiotykoterapii.
Posiew wymazu z gardła
Posiew wymazu z gardła umożliwia hodowlę i identyfikację Streptococcus pyogenes. Wynik testu uzyskuje się w ciągu 1-2 dni. Stanowi złoty standard rozpoznania etiologii bakteryjnej.
Różnicowanie anginy bakteryjnej i wirusowej
W infekcjach wirusowych zwykle występują katar, kaszel, chrypka, bóle mięśni. Brak ropnych nalotów oraz łagodniejszy przebieg odróżniają je od anginy ropnej o podłożu bakteryjnym.
Zaraźliwość i przebieg choroby
Angina ropna jest wysoce zakaźna i łatwo przenosi się na osoby z otoczenia.
Droga zakażenia i okres wylęgania
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową—podczas kaszlu, kichania, mówienia. Okres wylęgania trwa zwykle od 12 godzin do 4 dni.
Okres zakaźności przed i po antybiotykoterapii
Pacjent zakaża otoczenie do 24 godzin od rozpoczęcia skutecznej antybiotykoterapii. Bez leczenia zakaźność utrzymuje się do tygodnia po ustąpieniu objawów.
Przebieg choroby bez leczenia
Nieleczona angina ropna może prowadzić do groźnych powikłań, zarówno ropnych, jak i immunologicznych (m.in. ropień okołomigdałkowy, gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek).
Leczenie anginy ropnej
Leczenie anginy ropnej opiera się na antybiotykoterapii i terapii objawowej.
Antybiotykoterapia: fenoksymetylopenicylina i amoksycylina
Fenoksymetylopenicylina jest lekiem pierwszego wyboru. Dawkowanie i czas trwania (zwykle 10 dni) ustala lekarz. Alternatywą może być amoksycylina lub jej połączenia.
Leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
Ibuprofen i paracetamol łagodzą ból gardła oraz gorączkę. Niesteroidowe leki przeciwzapalne redukują obrzęk i wspomagają poprawę komfortu chorego.
Preparaty miejscowo znieczulające gardło
Pastylki, spraye lub syropy zawierające leki powlekające i znieczulające (np. lidokainę, benzydaminę) zmniejszają ból i podrażnienie śluzówki gardła.
Postępowanie w przypadku alergii na penicylinę
U osób z nadwrażliwością na penicylinę stosuje się cefalosporyny, makrolidy (klarytromycyna, azytromycyna) lub linkozamidy, zależnie od indywidualnej sytuacji klinicznej.
Domowe sposoby na anginę ropną
Leczenie domowe wspomaga terapię farmakologiczną, jednak nie zastępuje antybiotykoterapii.
Płukanki solne i ziołowe
Płukanki z solą kuchenną, napary z rumianku, szałwii czy tymianku łagodzą ból gardła, działają antyseptycznie i zmniejszają obrzęk.
Ciepłe napoje i nawadnianie
Picie ciepłych (ale nie gorących) płynów—herbaty z miodem, bulionów, kompotów—nawadnia organizm, rozrzedza wydzielinę i wspiera regenerację błon śluzowych.
Dieta i odpoczynek
Dieta powinna być lekkostrawna i bogata w witaminy. Zaleca się posiłki półpłynne: kaszki, zupy kremy, puree, które nie podrażniają gardła. Kluczowe jest zapewnienie choremu odpowiedniej ilości snu i odpoczynku.
Powikłania anginy ropnej
Powikłania anginy ropnej mogą zagrażać zdrowiu i życiu, zwłaszcza u dzieci.
Powikłania ropne miejscowe
Ropień okołomigdałkowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyi, ucha środkowego czy zatok przynosowych występują najczęściej w pierwszych dniach od zachorowania.
Powikłania immunologiczne
Późne powikłania obejmują gorączkę reumatyczną oraz ostre kłębuszkowe zapalenie nerek. Powstają na skutek nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na przebyte zakażenie paciorkowcowe.
Nawracająca angina ropna
Nawroty rozpoznaje się po przebyciu trzech lub więcej epizodów anginy w ciągu roku. Przewlekłe stany zapalne mogą prowadzić do konieczności usunięcia migdałków.
Angina ropna u dzieci
U dzieci angina ropna przebiega często intensywniej i z charakterystycznymi objawami ze strony przewodu pokarmowego.
Cechy charakterystyczne u najmłodszych
Poza typowymi objawami dochodzi ból brzucha, nudności, wymioty lub biegunka. Wysoka gorączka i szybkie pogorszenie samopoczucia są częstsze niż u dorosłych.
Diagnostyka i leczenie w pediatrii
U dzieci stosuje się te same kryteria diagnostyczne i leki, przy dostosowaniu dawek do wieku i masy ciała. Wskazana konsultacja pediatryczna oraz monitorowanie nawodnienia organizmu.
Profilaktyka anginy ropnej
Profilaktyka ma duże znaczenie w zapobieganiu zakażeniu i ograniczaniu powikłań.
Higiena i ograniczenie kontaktu
Codzienne mycie rąk, unikanie używania wspólnych naczyń i ręczników, dezynfekcja powierzchni zmniejszają ryzyko przenoszenia infekcji. Chore dziecko powinno pozostać w domu do czasu ustąpienia zakaźności.
Wzmacnianie odporności
Prawidłowa dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu oraz unikanie przegrzewania pomagają utrzymać wysoką odporność. W sytuacjach obniżonej odporności warto skorzystać z konsultacji lekarskiej dotyczącej dodatkowego wsparcia układu immunologicznego.
Jeśli zaobserwujesz nagły ból gardła, wysoką gorączkę i ropne zmiany na migdałkach—skontaktuj się z lekarzem. Wczesna diagnostyka i leczenie zmniejszają ryzyko powikłań i szybkiego rozprzestrzeniania się choroby.
